حجت الحق غياث الدين ابوالفتح عمربن ابراهيم خيامي، مشهور به خيام نيشابوري بين سال هاي 430 و 440 هجري در نيشابور ديده به جهان گشود. وي را مسلط به تمام اجزاي حکمت و نجوم و رياضيات و معقولات مي دانند. از ديگر اقدامات او ساخت رصدخانه اي در اصفهان و ابداع تقويم جلالي بوده است. رباعيات حکمت آميز خيام در تمام جهان علاقه مندان زيادي دارد که  توسط شاعر انگليسي فيتز جرالد ترجمه و هم اکنون به بيش از 60 زبان زنده دنيا منتشر گرديده است.

      درگذشت خيام را به سال 526 ق. و محل خاکسپاري وي را گورستان حيره و در جوار امامزاده محروق نوشته اند. در سال 1313خورشيدي قرارداد ساخت بناي يادبود آرامگاه حکيم بين والي خراسان و طاهر زاده بهزاد به صورت يک پايه سنگي چهار وجهي و محجر پيراموني آن منعقد گرديد. تا اينکه به سفارش انجمن آثار ملي، مهندس هوشنگ سيحون اقدم به طراحي و ساخت سازه اي به ارتفاع 22 متر نمود. تزئينات بنا به صورت کاشيکاري معرق بوده که  بيست رباعي از خيام به خط استاد مرتضي عبدالرسولي بر روي نماي بيروني پايه هاي بنا نقش بسته است. بنا به صورت کثيرالاضلاع منتظم ده ضلعي است و در بالاترين قسمت آن به گنبدي مشبک تبديل مي گردد.