Available Languages
اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان رضوی

پورتال گردشگری استان خراسان رضوی

صنايع دستي و هنر

در شهرستان خواف هنرهاي دستي و مشاغل سنتي بسياري رواج دارند. اگرچه اين مشاغل از رواج قابل قبولي برخوردار نيستند، اما مي توان با گردش در شهر و در بازارهاي آن مراکزي را يافت که هنوز بر اساس الگوهاي سنتي به کار مشغولند. از اين مشاغل مي توان به بافت قالي، گليم بافي، فرت بافي يا تون بافي، آهنگري، نمدمالي، نخ تابي، خراطي، نجاري، مسگري و ساخت سازهاي سنتي اشاره کرد.

موقعیت بر روی نقشه

     در شهرستان خواف هنرهاي دستي و مشاغل سنتي بسياري رواج دارند. اگرچه اين مشاغل از رواج قابل قبولي برخوردار نيستند، اما مي توان با گردش در شهر و در بازارهاي آن مراکزي را يافت که هنوز بر اساس الگوهاي سنتي به کار مشغولند. از اين مشاغل مي توان به بافت قالي، گليم بافي، فرت بافي يا تون بافي، آهنگري، نمدمالي، نخ تابي، خراطي، نجاري، مسگري و ساخت سازهاي سنتي اشاره کرد. شهرستان خواف داراي پيشينه غني در هنر موسيقي است. موسيقي اين منطقه براساس مقام هاي سماعي شکل گرفته و در طول زمان ساخته و پرداخته شده است. مقام هاي آن تقريباً شبيه مقام هاي تربت جام مي باشد. شهرستان خواف استادان بي نظيري را در زمينه موسيقي مقامي به هنر ايران زمين معرفي نموده است. سازهاي مهم اين منطقه را دف و دو تار تشکيل مي دهند.

قالي بافي:‌ يكي از مهم ترين صنايع دستي مرسوم در منطقه‌ي خواف قالي بافي و گليم بافي است. بافت قالي از زمان هاي گذشته در اين منطقه رايج بوده و بيشتر توسط زنان صورت مي گرفته است. البته توليدات در گذشته فقط به صورت قاليچه هاي 2 تا 5/2 متري و پشتي بوده است اما امروزه تابلو فرش و قالي هاي بزرگ نيز به آن اضافه شده است. طـرح هايي كه از گذشته بافته مي شده عبارت اند از: چهارگلي، گل سوزني، خشتي، تركمني، گل بلوچي، گاشه بند سفيد، كلاتگي، سنگاني، قاسم آبادي و.... 
     قالی بافی حاصل حرکت سر انگشتان قلم گونه دختران و مادران و خلاقیت ها و نوآوری های آنان است که با الهام از طبیعت نقش گبک، بلبل، گل و... را با تار وپود نخ، پشم، پنبه، ابریشم درهم آمیخته وروانه بازارهای داخلی و خارجی می نماید. مهم ترین قالیچه ها در روستاهای سنگان، قاسم آباد، زوزن، اسد آباد باغ بخشی، کلاته ها و قلعه نو بافته می شود. تار و پودي كه مورد استفاده قرار مي‌گرفته از مواد اوليه اي چون پشم، پنبه و ابريشم بوده است. البته امروزه قالي بافي به اندازه‌ي گذشته رونق ندارد و علت آن اين است كه اولاً امروزه اين كار به دليل شركت زنان در فعاليت هاي اجتماعي بيش تر توسط زنان خانه‌دار صورت مي گيرد. ثانياً به دليل نداشتن درآمدي كافي با توجه به زحمات فراوان آن استقبال چنداني از اين هنر نمي شود.
 
گلیم بافی: زیباترین گلیم ها منطقه و شاید بتوان گفت استان پهنوار خراسان روستای ارگ میر قلندر وباغ بخشی توسط هنرمندان زن انجام می گیرد که در نوع خود بی نظیر می باشد. حداقل تعداد یکصد و پنجاه هنرمند درحال حاضر مشغول بکارند.
 
ساخت سازهای تار، دوتار، سه تار: سازها از سه قسمت تشکیل شده 1. کاسه جنس آن چوبی که از چوب شاه توت و توت ساخته شده است.   2. دسته جنس چوبی که از چوب گردو، زردآلو، عناب ساخته می شود.    3. صفحه که از چوب توت، شاه توت ساخته می شود .
 
كرباس بافي: از جمله صنايع دستي ديگر اين منطقه كرباس بافي است. مواد اوليه در بافت اين پارچه، ابريشم و پنبه بوده كه پنبه آن توسط خود مردم كشت مي شده و سپس پنبه تبديل به نخ مي شده است. البته به مرور زمان به علت عدم تغيير در شيوه‌ي توليد از رونق آن كاسته شده است و عده‌ي انگشت شماري به اين هنر اشتغال دارند. مرغوب ترین کرباس منطقه نشتیفان، شهر خواف و حوزه میان خواف است.
 
نخ ريسي: در گذشته توليد مواد اوليه اي چون پنبه و پشم و رواج قالي بافي و كرباس بافي‌يكي از علل گسترش صنعت ريسندگي در اين شهرستان بوده كه متأسفانه اكنون از رونق افتاده است.
 
طناب بافي: فعاليت ديگر، بافت طناب توسط مردان اين منطقه بوده كه نخ آن از موي بز تهيه مي شده و توسط افراد ماهر بافته مي شده است.
 
پالان دوزي: هنر رايج ديگر در اين منطقه كه جزء هنرهاي اصيل اين منطقه محسوب مي شود پالان دوزي است. متأسفانه امروزه با توجه به عدم نياز، كم تر مورد توجه قرار مي گيرد و بيش تر در روستاهاي اطراف خواف استفاده مي‌شود. وسايل مورد استفاده در اين حرفه عبارتند از: پارچه هاي دسته دوم، قالي‌ها و زيلوها و گليم‌هاي كهنه و كاه. جنس پالان از تکه های قالی، قالیچه، شال و پارچه می باشد داخل پالان اول با چند لایه از پارچه پر می شود و بعد با درشته کاه (پخل) پر شده ودوخته می شود هنری است که از دیر باز در شهرستان رواج داشته است.
 
نمد مالي:‌ يكي ديگر از هنرهاي مرسوم اين منطقه در گذشته نمد مالي بوده كه هم اكنون در شهر سنگان رايج است. اين هنر به دو شيوه سنتي و صنعتي صورت مي گيرد.
 
سفال‌گري: آخرين هنري كه مي توان به آن اشاره كرد، هنر سفال‌گري است. البته به مرور زمان به دليل عدم انطباق آن با نياز زمان كمتر مورد توجه واقع شده است و آن چه تقريباً از اين هنر سنتي بر جاي مانده، ساخت تنور (تنورمالي) و انواع وسايل تزييني است.
 
صنعت تنور و تنور مالی: برای ساخت تنور در قدیم از خاک رس، کاه نرم، ریشه لوخ و موی بز استفاده ولی در حال حاضر فقط از خاک رس و کاه استفاده می کنند.
 
مکرومه بافی  این هنر زیبا که از گروه های مختلف بوجود می آید توسط نخ های مخصوص با فرم های مخصوص مثل  آویزهای مختلف، جای دستمال کاغذی، سطل زباله، گلدان و وسایل تزئینی مثل آبازوزهای مختلف بافته می شود.
 
گل چینی: این هنر ظریف وزیبا توسط خمیر بوجود می آید و با آن انواع و استام گل های موجود را می توان درست کرد.
 
گل بلندر: این گل ها توسط انواع فوم ها تهیه می شود و بسیار از گل های چینی و ایتالیایی زیباتر و به اشکال بزرگ تر درست می شود که از آن برای تهیه انواع پایه های گل و گلدان های زیبا برای منزل واداره جات استفاده می شود.
 
قلاب بافی و اکشی بافی: این دو هنر ظریف و قشنگ برای بافته انواع روی میزی، روی پشتی، سرویس های عروس وغیره استفاده می شود.
 
هویه کاری: از این هنر که با استفاده از هویه و شابلون های مخصوص است می توان انواع سرویس های عروس، اتاق خواب، پذیرایی، سرویس آشپز خانه و انواع رومیزی ها را درست کرد.
 
 

گالری تصاویر

وضعیت آب و هوا

Mashhad, Razavi Khorasan Province, Iran

اطلاعات تماس با ما

مشهد - بلوار سازمان آب - اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خراسان رضوی - معاونت گردشگری استان

آدرس ایمیل: Toursim@razavichto.irروابط عمومی: +9837263310
X