ولايت توس که از پیشینه کهن برخوردار بوده، در گذشته به منطقه اي ميان دو رشته كوه بينالود در جنوب و هزار مسجد در شمال اطلاق مي شده است. اين ولايت مشتمل بر چهار شهر «تابران»، «نوغان»، «رادكان» و «تروغبذ» بوده و تابران كه اكنون به توس مشهور است در قرن چهارم تا ششم شهری معتبر بوده و پس از ویرانی توسط مغولان، در اواسط قرن هفتم هجری مرمت شده و مجدد رونق گرفته تا اینکه در قرن هشتم هجری بزرگ ترین شهر منطقه محسوب می شده است. آنچه از تابران توس قدیم بر جا مانده شامل: باروي شهر، کهندژ و ارگ توس، گبند هارونيه، بقاياي مسجد جامع تابران باغ و بناي نوساز آرامگاه فردوسي است.